Άγιος Γρηγόριος Ναζιανζηνός ο Θεολόγος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος
Πατέρας της Εκκλησίας Διδάσκαλος της Εκκλησίας Μέγας Ιεράρχης Άγιος Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Θεολόγος
Γέννηση	329 Αριανζός, Καππαδοκία
Κοίμηση	25 Ιανουαρίου 390 Ναζιανζός, Καππαδοκία
Εορτασμός	Ορθόδοξη Εκκλησία και Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες 25 Ιανουαρίου 30 Ιανουαρίου (των Τριών Ιεραρχών) Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία 2 Ιανουαρίου 25 Ιανουαρίου Αγγλικανική Κοινωνία 2 Ιανουαρίου Λουθηρανική Εκκλησία 10 Ιανουαρίου (Λουθηρανική Εκκλησία-Σύνοδος του Μιζούρι) 14 Ιουνίου (Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία στην Αμερική)
Πολιούχος	Νέα Καρβάλη
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Άγιος Γρηγόριος Ναζιανζηνός ο Θεολόγος (Αριανζός Καππαδοκίας, 329 - Ναζιανζός Καππαδοκίας, 25 Ιανουαρίου 390), γνωστός και ως Γρηγόριος της Ναζιανζού, ήταν Έλληνας Καππαδόκης θεολόγος που διατέλεσε Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως τον 4ο αιώνα μ.Χ. Θεωρείται ευρέως ως ο πιο ταλαντούχος ρήτορας μεταξύ των Πατέρων της Εκκλησίας. Ως κλασικά εκπαιδευμένος ομιλητής και φιλόσοφος του Ελληνισμού, κατάφερε να συνδυάσει τον Ελληνισμό με την πρώτη Εκκλησία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Ο Γρηγόριος είχε σημαντικό αντίκτυπο στη διαμόρφωση της Τριαδικής Θεολογίας τόσο μεταξύ των Ελληνόφωνων όσο και με των Λατινόφωνων Θεολόγων και έγινε γνωστός ως «Τριαδικός Θεολόγος». Τα περισσότερα από τα έργα του επηρεάζουν τους σύγχρονους Θεολόγους, ειδικά όσον αφορά τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας. Επίσης ήταν αδελφικός φίλος του Μεγάλου Βασιλείου.

Ο Γρηγόριος είναι Άγιος της Ανατολικής και της Δυτικής Χριστιανικής Εκκλησίας. Θεωρείται Διδάσκαλος και Πατέρας της Εκκλησίας και είναι γνωστός ως ένας από τους Τρεις Ιεράρχες, μαζί με τον Βασίλειο τον Μέγα και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο.

Βιογραφία

Παιδικά χρόνια και εκπαίδευση

Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε στο χωριό Αριανζός κοντά στη Ναζιανζό της νοτιοδυτικής Καππαδοκίας. Οι γονείς του, Γρηγόριος ο Πρεσβύτερος και Νόννα, ήταν πλούσιοι γαιοκτήμονες και απέκτησαν τρία τέκνα τον Γρηγόριο, τον άγιο Καισάριο και την αγία Γοργονία.

Η Νόννα έστρεψε το σύζυγό της στο Χριστιανισμό, ο οποίος βαπτίστηκε το 325 μ.Χ., ενώ λίγα χρόνια αργότερα, το 328 ή 329 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Ναζιανζού. Ο νεαρός Γρηγόριος και ο αδερφός του, Καισάριος Ναζιανζηνός, τον πρώτο καιρό ήταν μαθητές του θείου τους, Αμφιλόχιου. Ο Γρηγόριος σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία στη Ναζιανζό, στην Καισάρεια, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα. Στην Αθήνα συνάντησε και έγινε φίλος με το Βασίλειο τον Μέγα. Επίσης, εκεί συνάντησε και ήταν συμφοιτητής και με τον ειδωλολάτρη Ιουλιανό, μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντινουπόλεως. Στην Αθήνα, δάσκαλοι του ήταν οι γνωστοί ρήτορες Ιμέριος και Προαιρέσιος.

Ιερατείο

Το 361, ο Άγιος Γρηγόριος επέστρεψε στη Ναζιανζό και χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον πατέρα του, ο οποίος τον ήθελε για να τον βοηθήσει να φροντίζει τους τοπικούς Χριστιανούς. Ο νεαρός Γρηγόριος, ο οποίος ήθελε να γίνει μοναχός, χαρακτήρισε πράξη τυραννίας την προτροπή του πατέρα του να επιλέξει μεταξύ του Ιερατείου και της ζωής του μοναχού. Αφού έφυγε από το σπίτι, συνάντησε τον Βασίλειο στην Αννεσόη του Πόντου, και έκτοτε ζούσαν ως ασκητές. Ωστόσο, ο Βασίλειος τον προέτρεψε να επιστρέψει στην πατρίδα του και να βοηθήσει τον πατέρα του, κάτι που ο Γρηγόριος έκανε τον επόμενο χρόνο. Όταν έφθασε στη Ναζιανζό, ο Γρηγόριος βρήκε τη Χριστιανική κοινότητα χωρισμένη λόγω των Θεολογικών διαφορών και τον πατέρα του να κατηγορείται για συμμετοχή σε αίρεση από τους τοπικούς μοναχούς. Ο Γρηγόριος κατάφερε να ενώσει τους τοπικούς Χριστιανούς χάρη στις διπλωματικές και τις ρητορικές του ικανότητες.

Την ίδια ώρα, ο Αυτοκράτορας Ιουλιανός δήλωσε δημοσίως πώς ήταν κατά του Χριστιανισμού. Ως απάντηση, ο Γρηγόριος έγραψε τις Ύβρεις κατά του Ιουλιανού, μεταξύ του 362 και του 363. Στις Ύβρεις καταγράφει πώς ο Χριστιανισμός θα ξεπεράσει τους ηγέτες όπως ο Ιουλιανός με αγάπη και υπομονή. Αυτή η διαδικασία, όπως περιέγραψε ο Γρηγόριος, είναι η δημόσια εκδήλωση της Θέωσης, η οποία οδηγεί σε πνευματική ανύψωση και μυστική ένωση με τον Θεό. Ο Ιουλιανός έδιωξε τον Γρηγόριο και άλλους Χριστιανούς, το 362, αλλά πέθανε ένα χρόνο αργότερα σε εκστρατεία κατά των Περσών. Με τον θάνατο του Ιουλιανού, ο Γρηγόριος και οι Χριστιανοί της Ανατολής δεν ήταν κάτω από τον κίνδυνο του διωγμού, καθώς ο νέος Αυτοκράτορας, Ιοβιανός, ήταν πιστός στον Χριστιανισμό.

Ο Γρηγόριος πέρασε τα επόμενα χρόνια καταπολεμώντας τον Αρειανισμό, ο οποίος απειλούσε να διαιρέσει την Καππαδοκία. Κατά τη διάρκεια αυτών των γεγονότων, ο Γρηγόριος μεσολάβησε για λογαριασμό του Βασιλείου στον Επίσκοπο Ευσέβιο της Καισαρείας. Για τους δύο φίλους ξεκίνησε μια περίοδος κλειστής συνεργασίας καθώς συμμετείχαν σε ένα ρητορικό διαγωνισμό της Εκκλησίας της Καισαρείας, ο οποίος κατακρημνίστηκε από την άφιξη θεολόγων του Αρειανισμού. Στις επόμενες δημόσιες, υπό την προεδρεία των πρακτόρων του Αυτοκράτορα Ουάλη, ο Γρηγόριος και ο Βασίλειος αναδείχθηκαν θριαμβευτές. Αυτή η επιτυχία βεβαίωσε πώς το μέλλον του Γρηγορίου και του Βασιλείου ήταν να αναλάβουν τη διοίκηση της Εκκλησίας. Ο Βασίλειος, το 370, εκλέχτηκε Επίσκοπος της Καισαρείας της Καππαδοκίας.

Επίσκοπος στα Σάσιμα και στη Ναζιανζό

Ο Άγιος Γρηγόριος χειροτονήθηκε Επίσκοπος στα Σάσιμα, το 372, από τον Βασίλειο. Αυτή η έδρα δημιουργήθηκε από τον Βασίλειο με σκοπό να ενισχύσει τη θέση του στη διαμάχη του με τον Άνθιμο των Τυάνων. Οι φιλοδοξίες του πατέρα του να τον δει στην ιεραρχία της Εκκλησίας και η επιμονή του Βασιλείου έπεισαν τον Γρηγόριο να δεχθεί τη θέση του Επισκόπου. Περιγράφοντας τη νέα επισκοπή του, ο Γρηγόριος δήλωσε: «Ήταν τελείως τρομακτική, άνευ υδάτων, βλάστησης και χωρίς φίλους... αυτή ήταν η δική μου Εκκλησία των Σασίμων!» Προσπάθησε να διαχειριστεί τη νέα Επισκοπή του, κάνοντας παράπονα στον Βασίλειο, καθώς ο Γρηγόριος προτιμούσε να ζήσει στοχαστική ζωή.

Στα τέλη του 372, ο Γρηγόριος επέστρεψε στη Ναζιανζό για να βοηθήσει τον ετοιμοθάνατο πατέρα του στη διαχείριση της επισκοπής του. Αυτό είχε ως ως αποτέλεσμα εντάσεις στην σχέση του με τον Βασίλειο, ο οποίος ήθελε τον Γρηγόριο στα Σάσιμα. Ο Γρηγόριος δήλωσε ότι δεν τον ενδιέφερε ο ρόλος του υποχείριου του Βασιλείου. Έστρεψε την προσοχή του στα καθήκοντα του ως βοηθός του Επισκόπου της Ναζιανζού.

Το 374, μετά τον θάνατο των γονέων του, ο Γρηγόριος συνέχισε να διοικεί την επισκοπή της Ναζιανζού αλλά αρνήθηκε να λάβει τον τίτλο του Επισκόπου. Αφού έδωσε την περιουσία του στους φτωχούς, ο Γρηγόριος ζούσε λιτά. Από τα τέλη του 375 και για τρία χρόνια ο Γρηγόριος ζούσε στο μοναστήρι της Σελεύκειας. Κατά το τέλος του 379, ο Βασίλειος πεθαίνει. Παρά το γεγονός ότι η υγεία του δεν του επέτρεψε να παραστεί στην κηδεία, ο Γρηγόριος έγραψε μια επιστολή στον αδερφό του Βασιλείου, Γρηγόριο της Νύσσης, στο οποίο συμπεριλαμβάνονταν 12 ποιήματα αφιερωμένα στον Βασίλειο.

Ο Γρηγόριος στην Κωνσταντινούπολη

Ψηφιδωτό του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.

Ο Αυτοκράτορας Ουάλης πέθανε το 378. Διάδοχος του, Ο Θεοδόσιος Α', ήταν καλό νέο για αυτούς που θέλησαν να εκκαθαρίσουν τη Κωνσταντινούπολη από τον Αρειανισμό. Το εξόριστο κόμμα των κατοίκων της Νικαίας επέστρεψε βαθμιαία στην πόλη. Από το νεκρικό του κρεβάτι, ο Βασίλειος υπενθύμισε τις ικανότητες του Γρηγορίου και τον συνέστησε να υπερασπιστεί την Τριαδική Παράδοση στην Κωνσταντινούπολη.

Το 379, η Σύνοδος της Αντιοχείας και ο τοπικός Αρχιεπίσκοπος, Μελέτιος, ζήτησαν τον Γρηγόριο να πάει στην Κωνσταντινούπολη. Παρά τους δισταγμούς του, ο Γρηγόριος δέχθηκε. Η εξαδέλφη του, Θεοδοσία, του πρόσφερε μια έπαυλη για κατοικία - αμέσως ο Γρηγόριος μετέτρεψε την έπαυλη σε Εκκλησία, την οποία ονόμασε «Αναστασία» («σκηνή για την ανάσταση της πίστης»). Εκεί είχε εκδώσει 5 ομιλίες για την Αγία Τριάδα.:

Κοιτάξτε αυτά τα γεγονότα: Ο Χριστός γεννιέται, Το Άγιο Πνεύμα είναι ο Πρόδρομος του. Ο Χριστός βαπτίζεται, Το Άγιο Πνεύμα το μαρτυρεί... Ο Χριστός κάνει θαύματα, Το Άγιο Πνεύμα τα συνοδεύει. Ο Χριστός σταυρώνεται, Το Άγιο Πνεύμα παίρνει τη θέση Του. Τι θαυμαστά πράγματα σκοπεύει να κάνει ο Θεός και δεν είναι δυνατά για Αυτόν...;

Οι ομιλίες του Γρηγορίου έτυχαν καλής υποδοχής και πολλοί πιστοί πήγαιναν στην «Αναστασία» για να τον ακούσουν. Φοβούμενοι τη δημοτικότητα του Γρηγορίου, οι υποστηρικτές του Αρειανισμού αποφάσισαν να επιτεθούν. Το Πάσχα του 379, οι οπαδοί προέβησαν σε βιαιοπραγίες μέσα στην Εκκλησία, σκοτώνοντας έναν Επίσκοπο και τραυματίζοντας τον Γρηγόριο. Όταν ξέφυγε από τον όχλο, ο Γρηγόριος προδόθηκε από ένα φίλο του, τον φιλόσοφο Μάξιμο τον Κυνικό. Ο Μάξιμος, ο οποίος είχε μυστική συμμαχία με τον Πέτρο, επίσκοπο της Αλεξανδρείας, προσπάθησε να πάρει τη θέση του Γρηγορίου και να χειροτονηθεί ο ίδιος Επίσκοπος της Κωνσταντινουπόλεως. Σοκαρισμένος, ο Γρηγόριος αποφάσισε να παραιτηθεί από τη θέση, αλλά οι πιστοί τον ανάγκασαν να μείνει και έδιωξαν τον Μάξιμο.

Στην Κωνσταντινούπολη, οι ιερείς του Αρειανισμού κατέλαβαν τις πιο σημαντικές Εκκλησίες. Όταν όμως Αυτοκράτορας έγινε ο Θεοδόσιος (380), όλα πήγαν υπέρ του Γρηγορίου. Ο Αυτοκράτορας ήταν αποφασισμένος να εξαλείψει τον Αρειανισμό και έδιωξε τον Επίσκοπο Δημόφιλο, και τη θέση του έλαβε ο Γρηγόριος.

Δεύτερη Οικουμενική Σύνοδος και αποχώρηση στη Ναζιανζό

Οι Τρεις Ιεράρχες (από αριστερά στα δεξιά): Μέγας Βασίλειος, Ιωάννης Χρυσόστομος και Γρηγόριος Ναζιανζηνός

Ο Θεοδόσιος θέλησε να ενώσει την Αυτοκρατορία με τον Χριστιανισμό και αποφάσισε να συγκαλέσει Οικουμενική Σύνοδο για να συζητήσουν τα θέματα πίστης και πειθαρχίας. Ο Γρηγόριος συμφώνησε μαζί του, καθώς ήθελε να ενώσει την Αυτοκρατορία χάρη στον Χριστιανισμό. Την άνοιξη του 381, συγκάλεσαν τη Δεύτερη Οικουμενική Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, στην οποία συμμετείχαν 150 Επίσκοποι της Ανατολής. Μετά τον θάνατο του προεδρεύοντος επισκόπου, Μελετίου της Αντιοχείας, ο Γρηγόριος έγινε Πρόεδρος (ηγέτης) του Συνεδρίου. Ελπίζοντας να ενώσει τη Δύση και την Ανατολή, ο Γρηγόριος πρότεινε την αναγνώριση του Παυλίνου ως Πατριάρχη της Αντιοχείας. Οι Αιγύπτιοι και οι Μακεδόνες Επίσκοποι, οι οποίοι υποστήριζαν τον Μάξιμο, έφθασαν αργά στη Σύνοδο. Οι Αιγύπτιοι και οι Μακεδόνες δεν υποστήριξαν την άποψη του Γρηγορίου και θεωρούσαν πώς κέρδισε τη θέση του με νοθεία.

Καταπονημένος και φοβούμενος πώς θα έχανε την εμπιστοσύνη του Αυτοκράτορα και των επισκόπων, ο Γρηγόριος, αντί να επιμείνει στη θέση του, αποφάσισε να παραιτηθεί:

Αφήστε να είμαι σαν τον Προφήτη Ιωνά! Ήμουν υπεύθυνος για την καταιγίδα, αλλά θα θυσιαστώ για να σώσω το πλοίο. Δεν ήθελα να αναλάβω τον Θρόνο και με χαρά θα τον αφήσω

Σόκαρε το Συμβούλιο με την απόφαση του να παραιτηθεί και ζητούσε απεγνωσμένα από τον Αυτοκράτορα να δεχθεί την παραίτηση του. Ο Αυτοκράτορας, συγκινημένος από την ομιλία του Γρηγορίου, τον χειροκρότησε και δέχθηκε την παραίτησή του. Το Συμβούλιο ζήτησε από τον Γρηγόριο να παραστεί ακόμα μια φορά για την αποχαιρετιστήρια τελετή.

Επιστρέφοντας στην Καππαδοκία, ο Γρηγόριος έγινε ξανά Επίσκοπος της Ναζιανζού. Πέρασε τα επόμενα χρόνια παλεύοντας με τους αιρετικούς του Αρειανισμού και με την αρρώστια του. Άρχισε να γράφει το De Vita Sua, το αυτοβιογραφικό του ποίημα. Στα τέλη του 383, η υγεία του Γρηγορίου χειροτέρευσε και τη θέση του ανέλαβε ο Ευλάλιος. Αφού πέρασε μερικά χρόνια ειρήνης στο οικογενειακό του κτήμα, ο Γρηγόριος πέθανε στις 25 Ιανουαρίου 390.

Σε όλη τη ζωή του ο Γρηγόριος αντιμετώπισε διάφορες άκαμπτες επιλογές. Αν θα έπρεπε να ακολουθήσει τις μελέτες ως ρήτορας ή φιλόσοφος; Η ζωή του μοναχού θα ήταν καλύτερη από αυτή του δημόσιου προσώπου; Έπρεπε να ακολουθήσει τη ζωή που ήθελε ή τη ζωή που ήθελαν ο πατέρας του και ο Βασίλειος; Ο Γρηγόριος καταγράφει πώς αυτές οι διαφορές τον βασάνιζαν.

Κληρονομιά

Αντρέι Ρουμπλιόφ, Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (1408)

Θεολογικά έργα

Ο Άγιος Γρηγόριος είναι κυρίως γνωστός για τη συνεισφορά του στον τομέα της Πνευματολογίας, της Θεολογίας σχετικά με Το Άγιο Πνεύμα. Ο Γρηγόριος ήταν ο πρώτος, ο οποίος προσπάθησε να εξηγήσει, με τον τρόπο της πομπής, τις σχέσεις του Πνεύματος και της Θεότητας: «Το Άγιο Πνεύμα είναι πραγματικό Πνεύμα, το οποίο έρχεται από τον Πατέρα...» Αν και ο Γρηγόριος δεν εξήγησε τελείως την έννοια, θα διαμόρφωνε τις μετέπειτα σκέψεις για Το Άγιο Πνεύμα.

Τόνισε ότι ο Χριστός δεν έπαυσε να είναι Θεός όταν έγινε άνδρας και ότι δεν έχασε κανένα Θείο χαρακτηριστικό του όταν πήρε την ανθρώπινη μορφή. Διακήρυξε επίσης την αιωνιότητα Του Αγίου Πνεύματος, λέγοντας ότι οι ενέργειες του Πνεύματος ήταν κρυμμένες στη Παλαιά Διαθήκη αλλά έγιναν γνωστές μετά την Ανάληψη του Χριστού και την Πεντηκοστή.

Σε αντίθεση με τη θεωρία του Νεο-Αρειανισμού ότι ο Υιός ήταν ανόμοιος του Πατρός και τη θεωρία του Ημι-Αρειανισμού ότι ο Υιός ήταν ομοιούσιος του Πατρός, ο Γρηγόριος υποστήριξε το Δόγμα της Ομοουσίας. Οι Πατέρες της Καππαδοκίας υποστήριξαν πώς η Φύση Του Θεού είναι άγνωστη στον άνθρωπο - εξήγησαν την έννοια της Υποστάσεως και πώς Ο Χριστός ήταν η Εικόνα Του Θεού.

Μερικά Θεολογικά έργα του Γρηγορίου υποστήριζαν, όπως και ο φίλος του Γρηγόριος Νύσσης, την αποκατάσταση, σύμφωνα με την οποία Ο Θεός θα έφερνε όλα τα δημιουργήματα του σε αρμονία στο Ουράνιο Βασίλειο. Αυτό οδήγησε τους Θεολόγους του 19ου αιώνα, Φίλιπ Σχαφ και Ζ. Β. Χάνσον, να περιγράψουν τη Θεολογία του Γρηγορίου καθολική. Αρκετοί σύγχρονοι Θεολόγοι, όπως ο Τζον Σαχς, δήλωσαν πώς ο Γρηγόριος έβλεπε μπροστά από την αποκατάσταση, αλλά με συντηρητικό τρόπο. Ωστόσο, δεν είναι τελείως αποδεκτό ότι ο Γρηγόριος πραγματοποίησε το δόγμα της αποκατάστασης.

Ποίηση

Ο Γρηγόριος ήταν γνωστός όχι μόνο ως Θεολόγος, αλλά και ως άνθρωπος των γραμμάτων, καθώς επίσης και ως ποιητής, αφού έγραψε αρκετά ποιήματα με Θεολογικά και ηθικά θέματα. Ολόκληρο το όγδοο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας απαρτίζεται από επιγράμματά του, 254 τον αριθμό, ενώ ακόμη δύο επιγράμματά του (Ι 51 και 92) περιλαμβάνονται στο πρώτο βιβλίο.

Επιρροή

Ο μεγαλύτερος ανιψιός του Γρηγορίου, Νικόδουλος, επεξεργάστηκε και εξέδωσε πολλά από τα έργα του. Ο εξάδελφός του, Ευλάλιος, δημοσίευσε αρκετά έργα του Γρηγορίου το 391. Το 400, ο Ρουφίνιος άρχισε να μεταφράζει τα έργα του Γρηγορίου στα Λατινικά. Τα έργα του θεωρήθηκαν έγκυρα στη Σύνοδο της Εφέσου το 431. Το 451, έλαβε το όνομα Θεολόγος, στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας - έναν τίτλο που κατείχαν και ο Απόστολος Ιωάννης και αργότερα ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος (949-1022). Οι συνεισφορές του Γρηγορίου στην Τριαδική Θεολογία επηρέασαν και τις Δυτικές εκκλησίες. Ο Πωλ Τίλλιχ θεωρεί πώς ο Γρηγόριος ο Θεολόγος δημιούργησε τη φόρμουλα για το Δόγμα της Αγίας Τριάδας.

Λείψανα

Κωνσταντινούπολη

Μετά τον θάνατό του, ο Άγιος Γρηγόριος τάφηκε στη Ναζιανζό. Τα Λείψανά του μεταφέρθηκαν, το 950, στην Εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη. Ένα μέρος των Λειψάνων ελήφθησαν από την Κωνσταντινούπολη από τους Σταυροφόρους κατά τη διάρκεια της Δ' Σταυροφορίας, το 1204, και μεταφέρθηκαν στη Ρώμη. Στις 27 Νοεμβρίου 2004, τα Λείψανα του Γρηγορίου και του Ιωάννη Χρυσοστόμου επιστράφηκαν στην Κωνσταντινούπολη.

Νέα Καρβάλη

Γύρω στα 12 χλμ έξω από την πόλη της Καβάλας, βρίσκεται ένα παραθαλάσσιο χωριό, η Νέα Καρβάλη, δημιούργημα ξεριζωμένων Μικρασιατών από την Καρβάλη (Γκέλβρι) της Καππαδοκίας. Στη μέση του χωριού βρίσκεται η Εκκλησία του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Επέλεξαν δε να κτίσουν την νέα τους Εκκλησία στο κέντρο του χωριού για να δίνουν ισομερώς την ίδια προστασία στα Ιερά Λείψανα του Αγίου.

Ο Άγιος Γρηγόριος, όπως προαναφέρθηκε, γεννήθηκε και έζησε μεγάλο μέρος του βίου του στην περιοχή της Καππαδοκίας. Εκεί, όταν απεβίωσε στο χωριό Γκέλβερι (ή Καρβάλη ή Καρβάλλα), κτίσθηκε προς τιμήν του, Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία. Το καμπαναριό της Εκκλησίας δώρισαν κάτοικοι της Οδησσού, και το ξυλόγλυπτο Τέμπλο της τό έκανε δώρο στην Εκκλησία ο Τσάρος Νικόλαος Α΄. Εκεί φυλασσόταν στο χωριό Γκέλβερι από το 390 μ.Χ., το Ιερό Σκήνωμα του Αγίου, μαζί και τα Άγια Λείψανα του πατέρα του Γρηγορίου, Μητροπολίτου Ναζιανζού, έως το 1923-1924.

Στα χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής, με την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι ξεριζωμένοι Γκελβεριώτες έσωσαν από τον Ναό τους όλα τα τιμαλφή, όμορφες εικόνες, ασημένια καντήλια και τα Άγια Λείψανα των Αγίων και τα μετέφεραν με καράβι στην νέα τους πατρίδα, στην Ελλάδα, στην περιοχή της Καβάλας, στη Νέα Καρβάλη.

Προς τιμήν του Αγίου και Μεγάλου Ιεράρχη, χτίσθηκε Ναός, ο οποίος είναι ιδίου αρχιτεκτονικού ρυθμού , όπως του Γκέλβερι της Μικράς Ασίας. Ο Ναός είναι αφιερωμένος στον διαπρεπή λόγιο Γρηγόριο Θεολόγο ή Ναζιανζηνό και από το 1924 φυλάσσεται εδώ το σεπτό Σκήνωμά του.

Κάθε χρόνο, παραμονή της Εορτής του, στις 24 Ιανουαρίου, γίνεται Μέγας Εσπερινός και στη συνέχεια Αγρυπνία. Ανήμερα της εορτής του, στις 25 Ιανουαρίου το πρωί, τελείται Θεία Λειτουργία και γίνεται Περιφορά του σεπτού Σκηνώματος, στα δρομάκια του χωριού. Στην συνέχεια, παραμένει για το Ιερό Προσκύνημα στον πρόναο της Εκκλησίας ώσπου να περάσει και ο τελευταίος πιστός.

Ιερά Μονή Βατοπεδίου

Η τίμια κάρα του Αγίου Γρηγορίου φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου, στο Άγιο Όρος.

Εορτή

Σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Καθολικό Ημερολόγιο των Αγίων, η μνήμη του Γρηγορίου της Ναζιανζού γιορτάζεται στις 2 Ιανουαρίου από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Παλαιότερα, η μνήμη του Γρηγορίου εορταζόταν στις 9 Μαΐου.

Η Ανατολική Ορθόδοξη και οι Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες γιορτάζουν 2 μέρες τη Μνήμη του Αγίου Γρηγορίου: στις 25 Ιανουαρίου (ατομική Εορτή του Γρηγορίου) και στις 30 Ιανουαρίου (Εορτή των Τριών Ιεραρχών). Η Εκκλησία της Αγγλίας γιορτάζει τη μνήμη του Γρηγορίου και του Μεγάλου Βασιλείου στις 2 Ιανουαρίου, ενώ η Επισκοπική Εκκλησία τον τιμά στις 9 Μαρτίου.

Ορθόδοξη Υμνολογία Αγίου

Απολυτίκιο (Ἦχος α'):

Ὁ ποιμενικὸς αὐλὸς τῆς Θεολογίας σου,
τὰς τῶν ῥητόρων ἐνίκησε σάλπιγγας·
ὡς γὰρ τὰ βάθη Τοῦ Πνεύματος ἐκζητήσαντι,
καὶ τὰ κάλλη τοῦ φθέγματος προσετέθη σοι.
Ἀλλὰ πρέσβευε Χριστῷ Τῷ Θεῷ, Πάτερ Γρηγόριε,
σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κοντάκιον

Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον

Θεολόγῳ γλώττῃ σου, τάς συμπλοκάς τῶν ῥητόρων, διαλύσας ἔνδοξε, ὀρθοδοξίας χιτῶνα, ἄνωθεν, ἐξυφανθέντα τῇ Ἐκκλησίᾳ, ἐστόλισας, ὅν καί φοροῦσα, σύν ἡμῖν κράζει, τοῖς σοῖς τέκνοις· Χαίροις Πάτερ, θεολογίας ὁ νοῦς ὁ ἀκρότατος.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος Οικουμενικών Πατριαρχών της Κωνσταντινουπόλεως
• Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

Πηγές

• Børtnes, Jostein· Tomas Hägg (2006). Gregory of Nazianzus: Images and Reflections. Copenhagen: Museum Tusculanum Press. ISBN 87-635-0386-7. 
• McGuckin, John A. St. Gregory of Nazianzus: An Intellectual Biography. Crestwood, NY: 2001, St. Vladimir's Seminar Press. ISBN 0-88141-222-8
• Migne, J.P. (General Editor). Cursus Completus Patrologiae Graecae. Volumes 35–38. Paris: 1857–66.
• The Orthodox Church of America website article on St. Gregory the Theologian. Retrieved May 2, 2007.
• Ruether, Rosemary Radford. Gregory of Nazianzus. Oxford: 1969, Oxford University Press.
• Turner, H.E.W. and Francis Young, "Procession(s)" in The Westminster Dictionary of Christian Theology, ed. A. Richardson & J. Bowden. Philadelphia: 1983, Westminster Press, 1983.

Βιβλιογραφία

• Φίλιππος Γερμάνης, Ο μοναχισμός στη ζωή και τη διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, 2008. Διπλωματική Εργασία.
• Michael Azkoul, "St. Gregory the Theologian: Poetry and Faith," Patristic and Byzantine Review 14.1–3 (1995): 59–68.
• Brian Daley, ed., Gregory Nazianzen. Early Church Fathers. London: Routledge, an imprint of Taylor & Francis Books Ltd., 2005. ISBN 0-415-12181-7. pp. 192.
• K. Demoen, "Biblical vs. Non-Biblical Vocabulary in Gregorius Nazianzenus; a Quantitative Approach," Informatique 2 (1988–89): 243–53.
• J. Egan, "Gregory of Nazianzus and the Logos Doctrine," J. Plevnic, ed., Word and Spirit: Essays in Honor of David Michael Stanley. Willowdale, ON: 1975. pp. 281–322.
• Anna-Stina Ellverson, The Dual Nature of Man: A Study in the Theological Anthropology of Gregory of Nazianzus. Acta Universitatis Upsaliensis, 1981. ISBN 91-554-1206-8. {Amazon.com}
• Gerald Fitzpatrick, "St Gregory Nazianzen: Education for Salvation," Patristic and Byzantine Review 10.1-2 (1991): 47–55.
• R.C. Gregg, Consolation Philosophy: Greek and Christian Paideia in Basil and the Two Gregories. Washington, DC: Catholic University of America Press, 1975. ISBN 0-8132-1000-3. {Amazon.com}
• Edward R. Hardy, ed. Christology of the Later Fathers, J. Baillie et al., eds. Library of Christian Classics, Vol. 3. Philadelphia: Westminster, 1995. Pbk. ISBN 0-664-24152-2
• Carol Harrison & Brian Daley (Editor). Gregory Nazianzen. Routledge, 1999. ISBN 0-415-12181-7
• V. Harrison, "Some Aspects of Saint Gregory (Nazianzen) the Theologian's Soteriology," Greek Orthodox Theological Review 34 (1989): 19–43/11–18.
• Susan R. Holman, "Healing the Social Leper in Gregory of Nyssa's and Gregory of Nazianzus's peri philoptochias," Harvard Theological Review 92.3 (1999): 283–309.
• M. Edmund Hussey,."The Theology of the Holy Spirit in the Writings of St. Gregory of Nazianzus," Diakonia 14.3 (1979): 224–233.
• Vasiliki Limberis, ."'Religion' as the Cipher for Identity: The Cases of Emperor Julian, Libanius, and Gregory Nazianzus," Harvard Theological Review 93.4 (2000): 373–400.
• George A. Kennedy, Greek Rhetoric Under Christian Emperors. Princeton: Princeton University Press, 1983. ISBN 0-691-03565-2. pp. 215–239. {Amazon.com}
• N.B. McLynn, "The Other Olympias: Gregory of Nazianzen and the Family of Vitalianus," ZAC 2 (1998): 227–46.
• Ruth Majercik, "A Reminiscence of the Chaldean Oracles at Gregory of Nazianzus, Or. 29,2," Vigiliae Christianae 52.3 (1998): 286–292.
• P.J. Maritz, "Logos Articulation in Gregory of Nazianzus," Acta Patristica et Byzantina 6 (1995): 99-108.
• E.P. Meijuring, "The Doctrine of the Will and the Trinity in the Orations of Gregory of Nazianzus," Nederlands Theologisch Tijdschrift 27.3 (1973): 224–234.
• Celica Milovanovic-Barham, "Gregory of Nazianzus: Ars Poetica (In suos versus: Carmen 2.1.39)," Journal of Early Christian Studies 5.4 (1997): 497–510.
• H. Musurillo, "The Poetry of Gregory of Nazianzus," Thought 45 (1970): 45–55.
• T.A. Noble, "Gregory Nazianzen's Use of Scripture in Defence of the Deity of the Spirit," Tyndale Bulletin 39 (1988): 101–123.
• F.W. Norris, "Of Thorns and Roses: The Logic of Belief in Gregory of Nazianzen," Church History, Vol. 53 (1984): 455–464.
• F.W. Norris, "The Tetragrammaton in Gregory Nazianzen (Or. 30.17)," Vigiliae Christianae 43 (1989): 339–44.
• F.W. Norris, Faith Gives Fullness to Reasoning: The Five Theological Orations of Gregory Nazianzen. Supplements to Vigiliae Christianae, Vol 13. Leiden: Brill, 1990. ISBN 90-04-09253-6. p. 314. {Amazon.com}
• Jay Wesley Richards, "Can a Male Savior Save Women?: Gregory of Nazianzus on the Logos' Assumption of Human Nature," Christian Scholar's Review 28.1 (1998): 42–57.
• K. Skurat, "St. Gregory of Nazianzus on Philosophy and Knowledge of God," Journal of Moscow Patriarchate 10 (October 1989): 57–62.
• Frank Thielman, "The Place of the Apocalypse in the Canon of St Gregory Nazianzen," Tyndale Bulletin 49.1 (1998): 155–157.
• Steven Peter Tsichlis, "The Nature of Theology in the Theological Orations of St. Gregory Nazianzus," Diakonia 16.3 (1981): 238–246.
• Raymond Van Dam, "Self-Representation in the Will of Gregory of Nazianzus," Journal of Theological Studies 46.1 (1995): 118–148.
• Kenneth Paul Wesche, "The Union of God and Man in Jesus Christ in the Thought of Gregory of Nazianzus," St. Vladimir's Theological Quarterly 28.2 (1984): 83–98.
• Donald F. Winslow, "Gregory of Nazianzus and Love for the Poor," Anglican Theological Review 47 (1965): 348–359.
• Donald F. Winslow, The Dynamics of Salvation: A Study in Gregory of Nazianzus. Cambridge, Mass.: North American Patristic Society, 1979. ISBN 0-915646-06-4.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Louvain-la-Neuve University hosts an important website NAZIANZOS Αρχειοθετήθηκε 2010-10-02 στο Wayback Machine. devoted to the study of Gregory Nazianzene's works in Greek and other ancient languages.
• The Theology of St. Gregory
• Opera Omnia by Migne Patrologia Graeca with analytical indexes
• Early Church Fathers: Gregory of Nazianzus
• Γρηγόριος Α´ ο Ναζιανζηνός Αρχειοθετήθηκε 2010-06-16 στο Wayback Machine., άρθρο από την ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου
• Έργα Γρ.Θεολόγου από την ορθόδοξη βιβλιοθήκη ψηφιακών βιβλίων